Natalizumab zmienia oblicze leczenia RRMS – analiza kosztów i korzyści

Czy nowoczesne DMT zmieniają oblicze leczenia RRMS?

Najnowsze postępy w dostępności i optymalizacji schematów leczenia wysoce skutecznymi lekami modyfikującymi przebieg choroby (DMT) skłaniają do zadawania pytań o względne korzyści i koszty różnych terapii u pacjentów z rzutowo-remisyjną postacią stwardnienia rozsianego (RRMS). Włoska analiza porównująca natalizumab z innymi wysokoefektywnymi DMT wykazała, że schemat z przedłużonym dawkowaniem natalizumabu nieznacznie poprawił wyniki kliniczne i społeczne, a jednocześnie znacząco obniżył koszty (>1,4 mln euro na 100 pacjentów) w porównaniu z ocrelizumabem i ofatumumabem w 5-letniej symulacji. Ponadto podskórna forma natalizumabu wiązała się ze statystycznie istotnym skróceniem czasu poświęcanego przez personel medyczny i pacjentów na podawanie leku, co przełożyło się na redukcję kosztów bezpośrednich o 27 037 euro i kosztów pośrednich o 110 503 euro w porównaniu z formą dożylną.

Stwardnienie rozsiane (MS) to przewlekła, zapalna choroba autoimmunologiczna ośrodkowego układu nerwowego, występująca typowo między 20. a 40. rokiem życia i prowadząca do narastania niepełnosprawności. Choroba stanowi ogromne obciążenie zdrowotne i społeczne.

Obecne strategie leczenia RRMS obejmują umiarkowanie skuteczne leki modyfikujące przebieg choroby (DMT) oraz wysoce efektywne DMT. Wśród wysoce skutecznych DMT, natalizumab (Tysabri®) był pierwszym lekiem zatwierdzonym przez Europejską Agencję Leków. Początkowe zatwierdzenie dotyczyło dożylnego podawania natalizumabu w dawce 300 mg co 4 tygodnie. Jednak w ostatnich latach w rzeczywistej praktyce klinicznej stosowano rzadsze podawanie natalizumabu, wykorzystując schemat z przedłużonym odstępem między dawkami (EID), aby zminimalizować ryzyko postępującej wieloogniskowej leukoencefalopatii. To podejście zostało również wdrożone we Włoszech, co potwierdzają dane z praktyki klinicznej włoskich ośrodków leczenia MS. Niedawne badanie kliniczne potwierdziło, że EID co 6 tygodni zapewnia pacjentom podobne korzyści jak dawkowanie co 4 tygodnie.

Jednocześnie na rynku pojawiły się nowe wysoce skuteczne DMT. W szczególności dwa przeciwciała monoklonalne anty-CD20 (ocrelizumab [Ocrevus®] i ofatumumab [Kesimpta®]) zapewniły nowe opcje leczenia z rzadszym podawaniem (ocrelizumab) lub innymi metodami podawania (ofatumumab). Dostępność nowych produktów i zmiana sposobu podawania natalizumabu wywołały pytania o ich względną wartość z klinicznego, ekonomicznego i społecznego punktu widzenia. Ponadto Europejska Agencja Leków zatwierdziła nową podskórną formę natalizumabu, która została niedawno objęta refundacją przez Włoską Agencję Leków. “Nowa podskórna formulacja wykazała porównywalną skuteczność, farmakokinetykę, farmakodynamikę i bezpieczeństwo w porównaniu z formą dożylną” – podkreślają autorzy badania.

Jak efektywnie ocenić koszty i korzyści terapii RRMS?

Wartość leczenia jest często oceniana poprzez analizy ekonomiczne, takie jak analizy kosztów-efektywności i wpływu na budżet. Jednak analiza konsekwencji kosztów (CCA) staje się coraz bardziej istotna i przydatna w systemach opieki zdrowotnej jako część procesu decyzyjnego dotyczącego oceny leczenia. CCA, w przeciwieństwie do analizy kosztów-korzyści lub kosztów-efektywności, nie próbuje podsumowywać wyników w jednej mierze (takiej jak przyrostowy wskaźnik kosztów-efektywności) lub w kategoriach finansowych. Zamiast tego pokazuje wiele zdezagregowanych wyników i kosztów, a decydenci muszą określić komponenty najbardziej istotne z ich własnej perspektywy.

CCA nie jest ograniczona do żadnego punktu widzenia, więc czytelnicy i decydenci mogą zobaczyć wpływ swoich decyzji na koszty pacjentów i na inne sektory. Ponadto CCA może być szczególnie wartościowa dla fundatorów, którzy są bardziej zainteresowani wynikami zorientowanymi na pacjenta, takimi jak dobrostan i satysfakcja pacjenta. Z drugiej strony, interpretacja wyników CCA jest bardziej subiektywna niż inne formy oceny ekonomicznej, a wyniki mogą być mniej możliwe do uogólnienia, ponieważ wybór istotnych kosztów i efektów jest często specyficzny dla kontekstu. CCA jest alternatywnym podejściem, które dostarcza cennych informacji pomagających decydentom w opiece zdrowotnej dokonywać wyborów. Duże obciążenie ekonomiczne i społeczne MS oraz dostępność różnych wysoce skutecznych DMT stanowi sytuację, w której CCA może być cennym narzędziem uzupełniającym informacje dostarczane przez analizę kosztów-korzyści lub kosztów-efektywności.

Celem niniejszego badania było zasymulowanie średnioterminowych klinicznych, ekonomicznych i społecznych efektów stosowania natalizumabu w porównaniu z innymi wysoce skutecznymi monoklonalnymi przeciwciałami DMT – ocrelizumabem i ofatumumabem – u pacjentów z RRMS we Włoszech, z perspektywy krajowej służby zdrowia i społeczeństwa. Drugim celem badania było zrozumienie wpływu nowej podskórnej formy natalizumabu w porównaniu z formą dożylną, ze szczególnym uwzględnieniem czasów i kosztów podawania, przy założeniu, że inne koszty i wyniki dotyczące skuteczności są porównywalne.

Badanie farmakoekonomiczne wykorzystuje podejście cost-consequence do oceny zarówno kosztów, jak i konsekwencji (efektów) terapii natalizumabem u pacjentów z RRMS. CCA oddzielnie szacuje i ocenia koszty (wyrażone w €, wartości z 2024 roku) i skuteczność porównywanych terapii, umożliwiając analizę oddzielnie zdezagregowanych składników kosztów i wyników skuteczności. Zapewnia również kompleksowy widok, szacując koszty i efekty z różnych perspektyw: krajowej służby zdrowia, pacjenta, opiekuna i społeczeństwa.

Jak skonstruowano model symulacji i jak definiujemy zmienne?

Analiza obejmuje różne rodzaje wyników i kosztów: bezpośrednie koszty opieki zdrowotnej i niemedycznej, pośrednie i niematerialne. CCA została przeprowadzona poprzez opracowanie kohortowego modelu Markowa w programie Microsoft Excel dla kontekstu włoskiego. Model symulował postęp choroby w zależności od DMT, ponieważ DMT mogą zmniejszyć pogorszenie niepełnosprawności i występowanie rzutów, co wpływa na stan zdrowia pacjenta, jakość życia i koszty zarządzania chorobą.

W scenariuszu podstawowym CCA porównano dożylny i podskórny natalizumab z ofatumumabem lub ocrelizumabem, dwoma wysoce skutecznymi alternatywami terapeutycznymi dla pacjentów z RRMS, ze szczególnym uwzględnieniem wyników skuteczności i kosztów. W tej analizie założono, że skuteczność i koszty podskórnego natalizumabu są porównywalne z formą dożylną. Ponadto stworzono alternatywny scenariusz, w którym porównano dożylny i podskórny natalizumab, koncentrując się na innych kwestiach związanych z czasem i kosztami podawania leku.

Interwencją rozważaną w ocenie ekonomicznej, w obu scenariuszach, był dożylny natalizumab 300 mg co 4 tygodnie w pierwszym roku leczenia i co 6 tygodni od drugiego roku (dawka przedłużona). W scenariuszu podstawowym natalizumab porównano z dwoma innymi dostępnymi wysoko skutecznymi terapiami RRMS: (1) podskórny ofatumumab 20 mg w tygodniach 0, 1 i 2, a następnie co 4 tygodnie (począwszy od tygodnia 4) oraz (2) dożylny ocrelizumab 300 mg, a następnie 2 tygodnie później druga dożylna infuzja 300 mg, a następnie pojedyncza dożylna infuzja 600 mg co 6 miesięcy.

W alternatywnym scenariuszu dożylny natalizumab porównano z podskórnym natalizumabem pod względem czasu podawania leku i zużycia zasobów z perspektywy ośrodka MS, pacjenta i społeczeństwa. Analiza została przeprowadzona przy użyciu kohortowego modelu Markowa opracowanego w Excelu w celu porównania natalizumabu z innymi wysoko skutecznymi DMT w leczeniu RRMS przy użyciu zdezagregowanych wyników skuteczności i kosztów w kontekście włoskim.

Jakie koszty i zasoby wchodzą w skład analizy?

W scenariuszu podstawowym model symulował progresję choroby i szacował wyniki zdrowotne i koszty związane z leczeniem i zarządzaniem chorobą, tworząc symulowaną kohortę dla wszystkich wymienionych opcji terapeutycznych (natalizumab, ocrelizumab i ofatumumab). W modelu naturalną historię RRMS regulowały trzy główne zdarzenia: progresja niepełnosprawności, występowanie rzutów i ryzyko śmiertelności. RRMS charakteryzuje się okresami rzutów, które wiążą się z zaostrzeniem objawów MS. Rzut definiuje się jako zaostrzenie trwające co najmniej 24 godziny i oddzielone od poprzedniego zaostrzenia o co najmniej 30 dni; większość rzutów trwa od kilku dni do kilku tygodni.

W modelu choroba może postępować przez szereg stanów niepełnosprawności, które są oparte na Rozszerzonej Skali Stanu Niepełnosprawności (EDSS). EDSS kwantyfikuje niepełnosprawność u pacjentów z MS i jest przydatna do monitorowania zmian poziomu niepełnosprawności w czasie. Skala EDSS reprezentuje poziom niepełnosprawności i waha się od 0 do 10, gdzie 10 oznacza śmierć z powodu MS. Na początku symulacji pacjentom przypisywany jest poziom niepełnosprawności (wynik EDSS) w zakresie od 0 do 6,5 zgodnie z badaniem AFFIRM i przypisywany jest jeden z wysoko skutecznych DMT uwzględnionych w analizie.

Na przestrzeni czasu pacjenci mogą przejść do wyższych lub niższych stanów niepełnosprawności (zgodnie z EDSS), utrzymać ten sam poziom niepełnosprawności, przejść do drugiego wysoko skutecznego DMT lub doświadczyć rzutów lub śmierci. Model zakładał, że pacjenci mogą przerwać leczenie z powodu zdarzeń niepożądanych lub utraty skuteczności lub gdy osiągną poziom EDSS ≥ 7. Jako taki, model ma 18 stanów zdrowia, siedem odpowiadających poziomom EDSS (< 7) z pierwszym wysoko skutecznym DMT, siedem z drugim wysoko skutecznym DMT, trzy poziomy EDSS (≥ 7) bez leczenia i jeden stan związany ze śmiercią. Ponadto model zakładał, że EDSS był głównym wyznacznikiem oceny kosztów i wyników klinicznych.

Model przyjął 5-letni horyzont czasowy i cykle roczne oraz zastosował korektę półcyklu. 5-letni horyzont czasowy został zdefiniowany zgodnie z wcześniejszymi CCA przeprowadzonymi we Włoszech, które przyjęły okres wymagany przez regionalnych i krajowych płatników dla tego typu analiz. Zgodnie z wytycznymi Włoskiej Agencji Leków zastosowano stopę dyskontową 3%.

W scenariuszu podstawowym model oszacował różne wyniki skuteczności, aby szczegółowo uchwycić wpływ MS i DMT. Oszacowane wyniki to częstość rzutów, podzielona na ciężkie (wymagające hospitalizacji) i nieciężkie, progresja choroby pod względem dystrybucji poziomu EDSS, odsetek pacjentów z EDSS ≤ 3, EDSS ≥ 6, EDSS 7-9 oraz ogólna przeżywalność (lata życia). Model oszacował również wyniki niematerialne, takie jak lata życia skorygowane o jakość (QALY), które łączą długość i jakość życia w jedną metrykę, oraz wyniki społeczne, takie jak dni wymagane na opiekę nieformalną (utracony czas wolny na pomoc od krewnych/przyjaciół), utracone dni pracy i odsetek bezrobotnych pacjentów.

W alternatywnym scenariuszu, porównującym metody podawania natalizumabu, model oceniał następujące wyniki: aktywny czas pracy dla pracowników służby zdrowotnej (lekarz, pielęgniarka), czas zajmowania fotela infuzyjnego, czas wymagany przez pacjenta na podanie, opiekę nieformalną pacjenta oraz utratę produktywności dla pacjentów, społeczeństwa i opiekunów w dniu podania.

Jak interpretować wyniki symulacji modelu?

Koszty ocenione w scenariuszu podstawowym podzielono na bezpośrednie koszty opieki zdrowotnej, bezpośrednie koszty niemedyczne i koszty pośrednie. Bezpośrednie koszty opieki zdrowotnej obejmowały wydatki związane z zakupem i podawaniem leczenia farmakologicznego oraz monitorowaniem terapii, a także koszty związane z rzutami i zarządzaniem niepełnosprawnością. Bezpośrednie koszty niemedyczne obejmowały wszystkie wydatki związane z usługami wykorzystywanymi do zarządzania chorobą: usługi społeczne i inwestycje w sprzęt i urządzenia ułatwiające mobilność pacjenta. Koszty pośrednie są związane z utratą produktywności i opieką nieformalną.

W alternatywnym scenariuszu model uwzględniał bezpośrednie koszty opieki zdrowotnej związane z administracją (koszt personelu opieki zdrowotnej, zajęcie fotela i materiały eksploatacyjne), bezpośrednie koszty niemedyczne (koszty transportu i formalnej opieki lub opieki nad dziećmi) oraz koszty pośrednie związane z administracją (utrata produktywności dla pacjenta, społeczeństwa i opiekuna oraz utrata czasu na niepłatne aktywności dla pacjentów).

Symulowana kohorta miała początkowy średni wiek 36,8 lat, a 70% badanych stanowiły kobiety; osoby w kohorcie były rozmieszczone na różnych poziomach EDSS, korzystając z danych z badania AFFIRM: 5% EDSS 0, 29% EDSS 1, 33% EDSS 2, 20% EDSS 3, 9% EDSS 4, 3% EDSS 5, 1% EDSS 6 i 0% każdy dla EDSS 7, 8 i 9. Badanie AFFIRM obejmowało 942 pacjentów z RRMS w wieku 18-50 lat wybranych z 99 ośrodków w Europie, Ameryce Północnej, Australii i Nowej Zelandii. Pacjenci musieli mieć co najmniej jeden obraz rezonansu magnetycznego jądrowego pokazujący zmiany zgodne z chorobą i co najmniej jeden rzut w roku poprzedzającym, ale nie w ciągu ostatnich 50 dni przed rozpoczęciem badania.

Naturalną historię choroby i jej związaną z nią progresję symulowano przy użyciu rocznych prawdopodobieństw przejścia stanu niepełnosprawności u pacjentów z RRMS uzyskanych z bazy danych Multiple Sclerosis z Kolumbii Brytyjskiej. Prawdopodobieństwa przejścia pozostały stałe w czasie. Pacjenci mogli przechodzić do wyższych i niższych poziomów niepełnosprawności bez ograniczeń.

Roczne wskaźniki rzutów w naturalnej historii u pacjentów z RRMS i w odniesieniu do poziomu EDSS oszacowano przy użyciu danych z badania Patzold i wsp. oraz brytyjskiego badania MS Survey. Model rozróżniał między rzutami wymagającymi i niewymagającymi hospitalizacji. Odsetek rzutów wymagających hospitalizacji oszacowano na 0,018.

Roczne prawdopodobieństwa zgonu według wieku oszacowano przy użyciu współczynników śmiertelności włoskiej populacji ogólnej za rok 2021, stratyfikowanych według wieku i płci, podanych przez Krajowy Instytut Statystyki. Prawdopodobieństwa zgonu w każdym wieku obliczono jako ważoną średnią prawdopodobieństw mężczyzn i kobiet; proporcję kobiet do mężczyzn założono jako stałą w każdej grupie wiekowej. Roczne prawdopodobieństwa zgonu zostały następnie skorygowane o względne ryzyko zgonu w populacji MS w porównaniu z populacją ogólną (względne ryzyko 1,7), uzyskane z badania Jick i wsp.

DMT modyfikują naturalną ewolucję choroby, opóźniając progresję w kierunku najwyższych poziomów EDSS i zmniejszając występowanie rzutów. Wpływ DMT na naturalny przebieg niepełnosprawności i na występowanie rzutów był modelowany niezależnie, co jest uznawane w modelach symulacji RRMS. Kliniczną skuteczność w zakresie rocznego wskaźnika rzutów i potwierdzonej progresji niepełnosprawności po 24 tygodniach dla analizowanych DMT obliczono przy użyciu danych z metaanalizy sieciowej (NMA) badań klinicznych. W szczególności dla każdego DMT ekstrapolowano współczynnik częstości rzutów, używając placebo jako odniesienia do określenia redukcji rzutów związanej z każdą opcją leczenia, oraz współczynnik ryzyka (HR) dla progresji choroby.

Użyteczności według EDSS u pacjentów z RRMS uzyskano z badania dotyczącego obciążenia MS przy użyciu konkretnych danych dla Włoch i zastosowano w scenariuszu podstawowym. Użyteczności zastosowano przy użyciu brytyjskich taryf, które pomnożono przez lata życia w każdym stanie choroby (poziom EDSS), aby obliczyć QALY. Ponadto model uwzględniał dysużyteczność równą 0,18 dla pacjentów doświadczających jednego lub więcej rzutów, niezależnie od poziomu EDSS. Wartość tę obliczono jako średnią różnicę w użytecznościach między pacjentami bez rzutu a tymi, którzy doświadczyli rzutu w ciągu ostatnich 3 miesięcy, po kontroli poziomu EDSS.

Czy natalizumab przełamuje bariery w leczeniu RRMS?

Symulacja została przeprowadzona w kohorcie 100 pacjentów z RRMS, więc przedstawione wyniki należy rozpatrywać dla 100 leczonych pacjentów. W scenariuszu podstawowym, natalizumab zmniejszył częstość rzutów o 5,52 w porównaniu z terapią ocrelizumabem u 100 pacjentów, podczas gdy częstość rzutów wzrosła w porównaniu z terapią ofatumumabem (+2,46). Natalizumab nieznacznie zmniejszył progresję choroby w porównaniu z innymi DMT (największy odsetek pacjentów z EDSS <3 po 5 latach) i zwiększył zyskane przez pacjentów QALY. Natalizumab zmniejszył również wpływ choroby na wyniki społeczne. W ciągu 5 lat zmniejszył utratę produktywności o 316 dni na 100 pacjentów w porównaniu z ocrelizumabem i o 1091 dni w porównaniu z ofatumumabem. Podobnie dni spędzone na opiece nieformalnej zostały zmniejszone o 206 dni w porównaniu z ocrelizumabem i o 713 dni w porównaniu z ofatumumabem. Jednak żadna z numerycznie wykrytych różnic na korzyść natalizumabu nie osiągnęła istotności statystycznej.

Natalizumab spowodował znaczące 5-letnie zmniejszenie kosztów nabycia, monitorowania i podawania leczenia o 1 556 511 € (95% CI 1 372 247–1 726 694) i 1 385 341 € (1 235 654–1 528 994) dla 100 leczonych pacjentów, w porównaniu z ocrelizumabem i ofatumumabem. Natalizumab znacząco zmniejszył koszty monitorowania w porównaniu z ocrelizumabem (-58 953 € [95% CI -52 118 do -64 769]) w ciągu 5 lat, podczas gdy znacząco zwiększył koszty monitorowania w porównaniu z ofatumumabem (+22 898 € [95% CI 16 749–29 690]). Koszty administracyjne natalizumabu w ciągu 5 lat były znacząco wyższe niż w przypadku innych terapii uwzględnionych w analizie.

Terapia natalizumabem znacząco zmniejszyła całkowite koszty bezpośrednie o 1 604 423 € (95% CI 1 440 586–1 772 457) w porównaniu z ocrelizumabem i 1 368 817 € (95% CI 1 227 014–1 522 746) w porównaniu z ofatumumabem w ciągu 5 lat na każdych 100 leczonych pacjentów. Dodając oszczędności związane z redukcją kosztów pośrednich, natalizumab zmniejszył koszty o 1 631 994 € (95% CI 1 465 944–2 149 953) w porównaniu z ocrelizumabem i 1 465 143 € (95% CI 1 034 764–1 930 023) w porównaniu z ofatumumabem.

W alternatywnym scenariuszu, podskórny natalizumab poprawił wszystkie wyniki w porównaniu z dożylnym natalizumabem, oszczędzając czas personelu medycznego, pacjentów i opiekunów oraz zmniejszając koszty związane z podawaniem. “Podskórna forma natalizumabu pozwala na znaczące ograniczenie czasu zajmowania stanowiska do infuzji o 2933 godziny na 100 pacjentów w ciągu 5 lat” – wskazują autorzy badania. Zmiana ta zmniejszyła również czas pracy lekarza o 220 godzin i czas pracy pielęgniarki o 448 godzin w tym samym okresie. Ponadto czas potrzebny pacjentom na infuzje zmniejszył się o 5589 godzin na 100 pacjentów w ciągu 5 lat, a opiekunowie doświadczyli spadku utraconej produktywności o 2737 godzin. Redukcje były statystycznie istotne. Koszty podawania leczenia również znacząco zmniejszyły się przy zastosowaniu terapii podskórnej w porównaniu z dożylną. Formulacja podskórna spowodowała całkowitą redukcję kosztów bezpośrednich w ciągu 5 lat na 100 leczonych pacjentów o 27 027 € (95% CI 16 310–38 973) i redukcję kosztów społecznych o 110 502 € (95% CI 66 540–164 301).

Jakie są ograniczenia przeprowadzonej analizy?

Autorzy badania zwracają uwagę na pewne ograniczenia przeprowadzonej analizy. Stany zdrowia uwzględnione w modelu oparte były na skali EDSS, która koncentruje się na mobilności funkcjonalnej bez uwzględnienia innych ważnych aspektów progresji MS, takich jak upośledzenie funkcji poznawczych. Jednakże wykorzystanie poziomu EDSS do definiowania stanów zdrowia RRMS pozostaje standardowym podejściem do budowania analitycznych modeli decyzyjnych i jest akceptowane przez brytyjską agencję oceny technologii medycznych National Institute for Health and Care Excellence.

Model może nie doszacowywać drobnych zmian przy użyciu całkowitych wartości EDSS do definiowania stanów zdrowia, ale to podejście zostało wybrane ze względu na łatwość modelowania i zgodność z opublikowaną literaturą oraz wcześniejszymi ocenami HTA. Co więcej, EDSS jest powszechnie stosowana przez neurologów w praktyce klinicznej do monitorowania zmian poziomu niepełnosprawności w czasie.

Niektóre badania, takie jak te wykorzystane do określenia naturalnej historii MS i progresji EDSS, opierały się na danych zebranych w latach 1980-1995, więc mogą być nieaktualne. Są to jednak prawdopodobnie najbardziej solidne dane, które można wykorzystać do modelowania naturalnej historii MS z odpowiednim okresem obserwacji.

Model zakładał, że pacjenci przechodzący do wtórnie postępującej postaci SM (SPMS) kontynuowali leczenie i podlegali tym samym prawdopodobieństwom przejścia co pacjenci z RRMS, oraz nie zawierał specyficznych danych dotyczących naturalnej historii związanej z SPMS. Założenie, że pacjenci z SPMS kontynuowali leczenie, jest zgodne z populacjami badanymi w niedawnych badaniach ASCLEPIOS I i II oraz OPERA. “Przejście do SPMS nie jest łatwe do zdiagnozowania, ponieważ istnieje wiele różnych definicji klinicznych, a diagnoza jest często stawiana retrospektywnie, co oznacza, że pacjenci prawdopodobnie nie przerywają leczenia w momencie progresji do SPMS” – wyjaśniają autorzy.

Dane dotyczące skuteczności pochodzą z pośredniego porównania leczenia w badaniach klinicznych z dostosowanymi wynikami i krótkimi okresami badania. Jednakże populacje włączone do różnych badań są wystarczająco podobne, aby umożliwić przeprowadzenie metaanalizy sieciowej (NMA).

W modelu założono przejście do drugiego wysoce skutecznego leczenia po niepowodzeniu lub przerwaniu pierwszego z jakiegokolwiek powodu. Zdecydowano się symulować przejście do hipotetycznego leczenia DMT o skuteczności i koszcie obliczonych jako średnia skuteczność i koszt trzech alternatyw ocenianych w scenariuszu podstawowym. Wybór ten został dokonany w celu uniknięcia problemu związanego z sekwencją leczenia, możliwego efektu związanego z różnymi DMT po pierwszym oraz tworzenia sekwencji leczenia, w których brakuje wiarygodnych danych dotyczących różnej skuteczności.

Analiza alternatywnego scenariusza była ograniczona do form natalizumabu, ponieważ nie były dostępne szczegółowe dane administracyjne dla ocrelizumabu i ofatumumabu. Wreszcie, w modelu nie byliśmy w stanie uchwycić różnicy między trzema ocenianymi DMT pod względem ciąży i szczepień. Ekspozycja na natalizumab w czasie ciąży nie była związana z określonymi wadami płodu ani zwiększonym ryzykiem poronienia, ale nadal nie ma odpowiednich danych dotyczących ocrelizumabu i ofatumumabu. Chociaż nie ma dowodów na to, że natalizumab może wpływać na skuteczność szczepionek, środki usuwające komórki B, takie jak ocrelizumab i ofatumumab, były związane z osłabionymi odpowiedziami humoralnymi na kilka szczepionek. Te aspekty mogą poprawić rzeczywisty profil korzyści i kosztów natalizumabu w porównaniu z dwoma pozostałymi DMT.

Czy wyniki analizy wspierają decyzje terapeutyczne?

Analiza porównawcza natalizumabu, ocrelizumabu i ofatumumabu z perspektywy włoskiej dostarcza cennych informacji na temat ich względnych korzyści i kosztów. Wyniki wykazały znaczącą redukcję kosztów związaną z natalizumabem w porównaniu z ocrelizumabem i ofatumumabem oraz pozytywny trend w kierunku poprawy klinicznej i społecznej. Warto podkreślić, że schemat z przedłużonym dawkowaniem natalizumabu (co 6 tygodni po pierwszym roku leczenia) przynosi dodatkowe korzyści ekonomiczne bez utraty skuteczności klinicznej.

Szczególnie interesujące są wyniki dotyczące podskórnej formy natalizumabu, która znacząco redukuje czas i koszty związane z podawaniem leku. Jest to istotna informacja dla klinicystów i administratorów ośrodków leczenia MS, gdyż pozwala na bardziej efektywne wykorzystanie zasobów – zarówno personelu medycznego, jak i infrastruktury. Redukcja czasu poświęcanego na podawanie leku przekłada się na lepszą organizację pracy w ośrodkach i większy komfort pacjentów.

Z perspektywy klinicznej, wyniki badania sugerują, że natalizumab może być preferowaną opcją dla wielu pacjentów z RRMS, szczególnie gdy uwzględnimy jego całościowy profil korzyści i kosztów. Warto rozważyć przejście na schemat z przedłużonym dawkowaniem oraz formę podskórną u odpowiednich pacjentów, co może przynieść korzyści zarówno dla systemu opieki zdrowotnej, jak i dla samych pacjentów.

Dla lekarzy prowadzących pacjentów z RRMS, badanie to dostarcza dodatkowych argumentów przy podejmowaniu decyzji terapeutycznych. Możliwość zmniejszenia obciążenia związanego z administracją leku, przy zachowaniu wysokiej skuteczności klinicznej, jest czynnikiem, który należy brać pod uwagę przy wyborze odpowiedniej terapii.

Z perspektywy systemowej, wykazane oszczędności – rzędu 1,4-1,6 miliona euro na 100 pacjentów w ciągu 5 lat – stanowią istotny argument ekonomiczny za optymalizacją schematów leczenia RRMS. Środki zaoszczędzone dzięki bardziej efektywnemu wykorzystaniu natalizumabu mogą zostać przeznaczone na inne aspekty opieki nad pacjentami z MS lub na zwiększenie dostępności leczenia dla większej liczby pacjentów.

Podsumowując, badanie to nie tylko dostarcza szczegółowej analizy ekonomicznej, ale także podkreśla znaczenie kompleksowego podejścia do oceny terapii MS, uwzględniającego zarówno wyniki kliniczne, jak i aspekty ekonomiczne oraz społeczne. Jest to zgodne z nowoczesnym podejściem do medycyny opartej na wartości (value-based healthcare), gdzie decyzje terapeutyczne są podejmowane na podstawie całościowej oceny korzyści dla pacjenta i systemu opieki zdrowotnej.

“Analiza konsekwencji kosztów dostarcza pełniejszego obrazu rzeczywistej wartości terapii niż tradycyjne analizy kosztów-efektywności” – konkludują autorzy, podkreślając znaczenie takiego podejścia w procesie podejmowania decyzji w opiece zdrowotnej.

Podsumowanie

Włoskie badanie farmakoekonomiczne wykazało, że natalizumab w schemacie z przedłużonym dawkowaniem (co 6 tygodni po pierwszym roku) stanowi wysoce efektywną opcję terapeutyczną dla pacjentów z rzutowo-remisyjną postacią stwardnienia rozsianego. W porównaniu z ocrelizumabem i ofatumumabem, natalizumab nieznacznie poprawił wyniki kliniczne i społeczne, jednocześnie generując znaczące oszczędności finansowe – ponad 1,4 miliona euro na 100 pacjentów w okresie 5 lat. Analiza konsekwencji kosztów uwzględniła zarówno bezpośrednie koszty opieki zdrowotnej, jak i koszty pośrednie związane z utratą produktywności oraz opieką nieformalną. Natalizumab zmniejszył częstość rzutów, spowolnił progresję niepełnosprawności mierzonej skalą EDSS i zwiększył liczbę lat życia skorygowanych o jakość. Szczególnie istotne okazały się korzyści płynące z nowej podskórnej formy natalizumabu, która w porównaniu z formą dożylną znacząco skróciła czas podawania leku – o 2933 godziny zajęcia stanowiska infuzyjnego, 220 godzin pracy lekarza i 448 godzin pracy pielęgniarki na 100 pacjentów w ciągu 5 lat. Przekłada się to na redukcję kosztów bezpośrednich o 27 037 euro oraz kosztów pośrednich o 110 503 euro. Model symulacyjny Markowa wykorzystany w badaniu uwzględniał naturalną historię choroby, progresję niepełnosprawności, występowanie rzutów i ryzyko śmiertelności, zapewniając kompleksową ocenę z perspektywy krajowej służby zdrowia, pacjenta i społeczeństwa. Wyniki sugerują, że optymalizacja schematów leczenia RRMS poprzez stosowanie natalizumabu w przedłużonym dawkowaniu oraz jego podskórnej formy może przynieść istotne korzyści zarówno kliniczne, jak i ekonomiczne, wspierając koncepcję medycyny opartej na wartości w leczeniu stwardnienia rozsianego.